Traktat o dostępie osób niewidomych do utworów drukowanych

W WIPO trwają prace nad projektem traktatu o dostępie niewidomych do utworów drukowanych

W dniach 18-22 lutego w Genewie odbyła się specjalna sesja Stałego Komitetu ds. Prawa Autorskiego  ( SCCR) w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).   Komitet pracuje obecnie nad traktatem, który odnosi się do dozwolonego użytku na rzecz osób z  dysfunkcją  wzroku i innymi niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem.

Podczas  ostatniej sesji dyskutowano na temat relacji, jakie powinny zachodzić między wynikającymi z projektowanego traktatu zobowiązaniami państw członkowskich, a dotychczas obowiązującymi umowami międzynarodowymi w obszarze prawa autorskiego: TRIPSem, Konwencją Berneńską, oraz WCT (WIPO Copyright Treaty). Ustalono, że nowe regulacje powinny potwierdzać istniejące już zobowiązania międzynarodowe. Wprowadzono zatem do projektu klauzulę generalną, zgodnie z którą żadne postanowienie nowego traktatu nie uchyli zobowiązań, które umawiające się strony podjęły już wobec siebie. Należy podkreślić, że dotyczy to także trzystopniowego testu, który został zawarty m.in. w Konwencji Berneńskiej. Trzystopniowy test został implementowany do polskiego systemu prawnego wprost, poprzez określenie szczególnych przypadków, w których można korzystać z utworów na zasadzie dozwolonego użytku (w art. od 23 do 33⁵  Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ) oraz klauzulę generalną, zgodnie z którą korzystanie z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego nie może naruszać normalnego korzystania z utworu oraz nie może godzić w interesy twórcy (art. 35 tej samej ustawy).

Oznacza to, że podstawowy cel traktatu, którym jest zwiększanie dostępu do materiałów drukowanych dla osób z wadami wzroku będzie realizowany z zachowaniem dotychczas obowiązujących podstawowych zasad prawa autorskiego.

Na sesji ustalono również brzmienie klauzuli, która umożliwia najmniej rozwiniętym krajom (zgodnie z klasyfikacją ONZ – Least Developed Countries) wprowadzenie innych niż określone w traktacie regulacji umożliwiających szerszy dostęp do utworów drukowanych niewidomym, zgodnie z sytuacją ekonomiczną, socjalną i potrzebami kulturowymi danego kraju.

Ponadto w trakcie sesji dyskutowano na temat możliwości swobodnego  tłumaczenia utworów drukowanych na rzecz osób niewidomych. Zastanawiano się również nad klauzulą dostępności handlowej.  Zgodnie z tą klauzulą sygnatariusze traktatu mieliby możliwość wprowadzenia w krajowych systemach prawnych przepisów, które zachęcają wydawców do rozszerzenia swojej oferty o utwory w formatach dostępnych dla osób niewidomych. 

Te zapisy zostaną jednak dokładnie omówione podczas najbliższego posiedzenia komitetu., które odbędzie się 18-20 kwietnia 2013 roku. Wtedy też szczegółowo zostaną omówione kwestie związane ze stosowaniem zabezpieczeń technicznych oraz sposobami ułatwiania  współpracy pomiędzy zaufanymi pośrednikami (profesjonalnymi podmiotami, które zajmowałyby się dostosowywaniem utworów drukowanych do potrzeb osób niewidomych).

Ostateczna wersja traktatu ma być negocjowana w dniach 16 – 30 czerwca 2013 r. w Marrakeszu. Negocjacje mają zostać zakończone przyjęciem traktatu

MATERIAŁY DO POBRANIA: 

Tekst konkluzji z ostatniej sesji

Projekt traktatu