Prawo prasowe

Obowiązują już nowe regulacje o sprostowaniu

2 listopada 2012 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 września 2012 r. o zmianie ustawy - Prawo prasowe (Dz. U. z dnia 18 października 2012 r., poz. 1136). Celem nowelizacji jest dostosowanie systemu prawa do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wydanych w dniach 5 maja 2004 r. (sygn. akt P 2/03) oraz 1 grudnia 2010 r. (sygn. akt K 41/07), stwierdzających niezgodność z Konstytucją przepisów Prawa prasowego dotyczących sprostowania prasowego. Nowelizację przygotował Senat.

Wyrokiem z dnia 5 maja 2004 r. Trybunał orzekł o niekonstytucyjności art. 46 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 6 Prawa prasowego w zakresie, w jakim nie definiując pojęć sprostowania oraz odpowiedzi zakazuje pod groźbą kary komentowania tekstu sprostowania w tym samym numerze lub audycji, w której sprostowanie to zostało opublikowane. W opinii Trybunału Konstytucyjnego norma karna wywodzona z wyżej wskazanych przepisów nie spełnia standardów wyrażonych w art. 2 oraz art. 42 ust. 1 ustawy zasadniczej.

W wyroku z dnia 1 grudnia 2010 r. (sygn. K 41/07) Trybunał Konstytucyjny natomiast orzekł, że ustawodawca nie określił kryteriów pozwalających na rozróżnienie pojęć sprostowania i odpowiedzi oraz nie sprecyzował tzw. przesłanek obligatoryjnej odmowy publikacji sprostowania prasowego, co jest niezgodne z Konstytucją. W związku z tym Trybunał uznał, że art. 46 ust. 1 oraz art. 31 i art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe są niezgodne z art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji przez to, że nie zachowują wymaganej precyzji określenia znamion czynu zagrożonego karą.

Mając na uwadze oba wyroki Trybunału Konstytucyjnego rozdziałowi 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe nadane zostało nowe brzmienie. Istotą nowelizacji jest przesądzenie, iż jedyną formą reakcji na publikacje prasowe będzie sprostowanie rozumiane jako oświadczenie dotyczące informacji faktycznych podanych w danym materiale prasowym. Celem sprostowana pozostanie odniesienie się do wiadomości, które są nieprawdziwe lub nieścisłe. Nie będzie natomiast możliwe ustosunkowanie się w tym trybie do sformułowań oceniających, które w opinii zainteresowanego podmiotu są dla niego krzywdzące czy wręcz godzą w jego dobra osobiste.

Ponadto wobec zastrzeżeń formułowanych w doktrynie prawa odnośnie do zasadności oraz celowości utrzymywania sankcji karnej z tytułu naruszenia obowiązku opublikowania tekstu nadesłanego redakcji w trybie wymienionego rozdziału, w projekcie zawarto propozycję uchylenia art. 46 nowelizowanej ustawy. Opisywana zmiana wybiega jednocześnie naprzeciw oczekiwaniom środowiska dziennikarskiego, a przy tym uwzględnia orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, w szczególności zaś wyrok z dnia 3 kwietnia 2012 r. w sprawie Kaperzyński przeciwko Polsce (skarga nr 43206/07), stwierdzający naruszenie przez państwo polskie art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Na wzór specjalnego trybu wyborczego, unormowanego w art. 111 § 2 i 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.), w nowelizacji zaproponowano przyspieszone postępowanie w sprawach prasowych, o których mowa w art. 39. Jednakże odmiennie od trybu wyborczego, w sprawach prasowych wyznaczono sądom termin nie 24 godzin, lecz 30 dni (zarówno do sądów pierwszej, jak i drugiej instancji – patrz art. 52 ust. 1 i 6). Poza tym o połowę (do 7 dni) skrócono także terminy wyznaczone na wniesienie odpowiedzi na pozew, wniesienie apelacji oraz odpowiedzi na apelację (odpowiednio art. 52 ust. 2, 5 i 7). Dodatkowo wyłączona została podstawa do wydania wyroku zaocznego oraz wymóg wskazania w pozwie adresu pozwanego. W szczególności celowe jest odstąpienie od tego ostatniego warunku, bo – jak pokazała praktyka – obowiązek oznaczenia w piśmie inicjującym postępowanie miejsca zamieszkania redaktora naczelnego (tzn. podania danych, które nie są powszechnie dostępne, np. jawne ze stopki redakcyjnej – por art. 27 ust. 1 pkt 2 Prawa prasowego) niejednokrotnie przekreśla możliwość skutecznego poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej.

MATERIAŁY DO POBRANIA

Tekst ustawy